โรคเรื้อรัง คืออะไร
โรคเรื้อรัง หรือ Non-Communicable Diseases (NCDs) คือ กลุ่มโรคที่ไม่ติดต่อและมักดำเนินไปอย่างช้าๆ ใช้เวลานานในการพัฒนาอาการ และเมื่อเป็นแล้วมักจะต้องรักษาและดูแลไปตลอดชีวิต ซึ่งส่งผลกระทบอย่างมากต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย ครอบครัว และระบบสาธารณสุขทั่วโลก
การทำความเข้าใจสาเหตุ ปัจจัยเสี่ยง และวิธีการป้องกันโรคเรื้อรัง จึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในการสร้างสุขภาพที่ดีและยั่งยืน บทความนี้จะพาคุณไปเจาะลึกเกี่ยวกับโรคเรื้อรัง เพื่อให้คุณสามารถป้องกันและอยู่ร่วมกับโรคได้อย่างมีคุณภาพ
ตอนที่ 1 : ปัจจัยเสี่ยงหลักของโรคเรื้อรัง
ตอนที่ 2 : การตรวจคัดกรองและวินิจฉัยโรคเรื้อรัง
ตอนที่ 3 : 5 โรคเรื้อรังที่พบเยอะที่สุดในไทย
ตอนที่ 4 : การป้องกันโรคเรื้อรัง
ตอนที่ 5 : สรุป
ปัจจัยเสี่ยงหลักของ โรคเรื้อรัง
🧠 1. พฤติกรรมเสี่ยงด้านสุขภาพ
- การรับประทานอาหารไม่เหมาะสม เช่น อาหารไขมันสูง เค็มจัด น้ำตาลมาก หรืออาหารแปรรูป
- ขาดการออกกำลังกาย นั่งนาน เคลื่อนไหวน้อย เสี่ยงต่อโรคอ้วนและเมตาบอลิกซินโดรม
- การสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์ เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ มะเร็ง ถุงลมโป่งพอง ฯลฯ
- ความเครียดเรื้อรัง ส่งผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน ความดัน และการนอนหลับ
🧬 2. ปัจจัยทางชีวภาพและพันธุกรรม
- กรรมพันธุ์หรือประวัติครอบครัว หากมีคนในครอบครัวเป็นโรคเบาหวาน ความดัน หรือมะเร็ง ความเสี่ยงจะเพิ่มขึ้น
- อายุที่มากขึ้น อายุเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อโรคเรื้อรังหลายชนิด
- เพศ โรคบางชนิดมีแนวโน้มเกิดในเพศใดเพศหนึ่งมากกว่า เช่น โรคหัวใจในผู้ชาย
🌎 3. สิ่งแวดล้อมและสังคม
- มลพิษทางอากาศ เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคทางเดินหายใจและมะเร็งปอด
- สภาพแวดล้อมที่ขาดการสนับสนุนสุขภาพ เช่น พื้นที่ออกกำลังกายน้อย อาหารสุขภาพหาได้ยาก
- สภาพเศรษฐกิจและการเข้าถึงบริการสุขภาพ คนที่ขาดโอกาสในการตรวจสุขภาพหรือรักษาอาจปล่อยให้โรคพัฒนาโดยไม่รู้ตัวแบบนี้มันไม่ดีต่อการเล่น เลขเด็ดงวดนี้ เลยครับ
การตรวจคัดกรองและวินิจฉัยโรคเรื้อรัง
การตรวจคัดกรอง
- เบาหวาน: ตรวจระดับน้ำตาลในเลือด (FBS, HbA1c)
- ความดันโลหิตสูง: วัดความดันอย่างสม่ำเสมอ
- ไขมันในเลือดสูง: ตรวจไขมัน LDL, HDL, ไตรกลีเซอไรด์
- โรคหัวใจ: ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (ECG), ตรวจเอนไซม์หัวใจ
- มะเร็งบางชนิด เช่น มะเร็งเต้านม ปากมดลูก ลำไส้ใหญ่
ความถี่ในการตรวจ ขึ้นกับอายุ ความเสี่ยงส่วนบุคคล และประวัติครอบครัว
เป้าหมาย: ค้นหาความผิดปกติหรือความเสี่ยงก่อนมีอาการ เช่น อายุ 35–40 ปีขึ้นไป ควรตรวจสุขภาพประจำปี
การวินิจฉัย
- ตรวจน้ำตาลสะสม (HbA1c ≥ 6.5%) → ยืนยันเบาหวาน
- ค่าความดัน ≥140/90 mmHg หลายครั้ง → วินิจฉัยความดันโลหิตสูง
- ตรวจคลื่นหัวใจ (EKG) และการตรวจหัวใจด้วยคลื่นเสียง (Echo)
- การตรวจชิ้นเนื้อ (Biopsy) ในกรณีสงสัยมะเร็ง
เป้าหมาย: ยืนยันว่าบุคคลมีโรคหรือภาวะเรื้อรังจริงหรือไม่ เมื่อผลคัดกรองผิดปกติ จะมีการตรวจเพิ่มเติมเพื่อวินิจฉัย
5 โรคเรื้อรัง ที่พบเยอะที่สุดในไทย
กลุ่มโรค NCDs (Non-Communicable Diseases) เป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญและมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นในประเทศไทย จากข้อมูลและสถิติต่างๆ ที่อ้างอิงจากหน่วยงานสาธารณสุขและองค์กรด้านสุขภาพโลก สามารถสรุป 5 โรคเรื้อรังที่พบมากที่สุดในคนไทยได้ดังนี้ครับ
- โรคความดันโลหิตสูง (Hypertension)
- พบบ่อยที่สุด: เป็นโรค NCDs ที่มีผู้ป่วยมากที่สุดในประเทศไทย และเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญที่นำไปสู่โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง และโรคไต
- สาเหตุหลัก: พฤติกรรมการกินเค็ม, ภาวะอ้วน, ขาดการออกกำลังกาย, ความเครียด, พันธุกรรม
- โรคเบาหวาน (Diabetes Mellitus)
- ผู้ป่วยเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง: จำนวนผู้ป่วยเบาหวานในไทยมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปี และมักพบร่วมกับโรคความดันโลหิตสูงและไขมันในเลือดสูง
- สาเหตุหลัก: การบริโภคอาหารหวานจัดและแป้งมากเกินไป, ภาวะอ้วน, ขาดการออกกำลังกาย, พันธุกรรม
- โรคไขมันในเลือดสูง (Dyslipidemia / Hyperlipidemia)
- ภัยเงียบ: มักไม่มีอาการในระยะแรก แต่เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญที่นำไปสู่โรคหัวใจและหลอดเลือด รวมถึงโรคหลอดเลือดสมอง
- สาเหตุหลัก: การบริโภคอาหารไขมันสูง, ขาดการออกกำลังกาย, ภาวะอ้วน, พันธุกรรม
- โรคหลอดเลือดหัวใจ / โรคหัวใจขาดเลือด
- สาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้นๆ: เป็นหนึ่งในสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้นๆ ของคนไทย มักเกิดจากภาวะแทรกซ้อนของโรคความดันโลหิตสูง เบาหวาน และไขมันในเลือดสูงที่ไม่ได้รับการควบคุม
- สาเหตุหลัก: การสะสมของไขมันในหลอดเลือดหัวใจ, สูบบุหรี่, ความดันโลหิตสูง, เบาหวาน, ไขมันในเลือดสูง
- โรคมะเร็ง (Cancer)
- สาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 1: โรคมะเร็งทุกชนิดเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับหนึ่งของคนไทยมาอย่างต่อเนื่อง
- ประเภทที่พบบ่อยในคนไทย: มะเร็งตับและท่อน้ำดี, มะเร็งปอด, มะเร็งเต้านม, มะเร็งลำไส้ใหญ่/ทวารหนัก และมะเร็งปากมดลูก
- สาเหตุหลัก: พฤติกรรมการใช้ชีวิต (สูบบุหรี่, ดื่มแอลกอฮอล์, อาหารปิ้งย่าง), การติดเชื้อบางชนิด, พันธุกรรม, สภาพแวดล้อมหรือการขาดการเล่น เลขเด็ดงวดนี้ ก็มีส่วน
การป้องกัน โรคเรื้อรัง
🍽 1. กินอาหารให้เหมาะสม
- ลดน้ำตาล ไขมันอิ่มตัว และโซเดียม
- เน้นผัก ผลไม้ ธัญพืช และโปรตีนไขมันต่ำ
- หลีกเลี่ยงอาหารแปรรูปและของทอด
🏃♂️ 2. ออกกำลังกายเป็นประจำ
- อย่างน้อย 150 นาที/สัปดาห์ (เช่น เดินเร็ว ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน)
- ช่วยควบคุมน้ำหนัก ความดัน และน้ำตาลในเลือด
🚭 3. งดสูบบุหรี่และลดการดื่มแอลกอฮอล์
- บุหรี่เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ มะเร็ง และปอด
- แอลกอฮอล์ทำลายตับและระบบเมตาบอลิซึม
😴 4. นอนหลับให้เพียงพอ
- วันละ 6–8 ชั่วโมง
- การพักผ่อนที่ดีช่วยลดฮอร์โมนเครียดและฟื้นฟูร่างกาย
💆♀️ 5. จัดการความเครียดอย่างเหมาะสม
- ใช้เทคนิคผ่อนคลาย เช่น สมาธิ โยคะ หรือกิจกรรมที่ชอบ
🧪 6. ตรวจสุขภาพประจำปี
- ช่วยค้นหาความผิดปกติแต่เนิ่น ๆ และควบคุมได้ทันเวลา
- โดยเฉพาะผู้ที่มีอายุ 30 ปีขึ้นไป หรือมีประวัติโรคในครอบครัว
สรุป
โรคที่เป็นต่อเนื่องยาวนาน เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือโรคหัวใจ มักเกิดจากพฤติกรรมเสี่ยงสะสม เช่น การกินไม่ดี ขาดการออกกำลังกาย การสูบบุหรี่ สามารถป้องกันได้ด้วยการดูแลสุขภาพและตรวจคัดกรองอย่างสม่ำเสมอ